GEAS: Γυναίκες που μελέτησαν τη Γη

Γυναίκες Rosa María Mateos και Ana Ruiz Constán Εικονογράφηση Nívola Uyá GEAS που μελέτησαν τη Γη

GEAS: Γυναίκες που μελέτησαν τη Γη © Κείμενο Rosa María Mateos και Ana Ruiz Constán © Εικονογράφηση Nívola Uyá Πρωτότυπος τίτλος στα Ισπανικά GEAS Mujeres que estudian la Tierra Μετάφραση του GEAS στα Αγγλικά Lynsey MacLeary, Sofía Barragán Montilla, Isabella Michelle Sulvarán, Daniela Navarro Pérez και Mónica Alejandra Gómez Correa Μετάφραση GEAS στα Ελληνικά Δρ Μακρή Κική

Rosa María Mateos και Ana Ruiz Constán Εικονογράφηση Nívola Uyá Γυναίκες που μελέτησαν τη Γη GEAS

Ευχαριστίες Στην επιτροπή Γυναικών και Γεωλογίας της Γεωλογικής Εταιρείας της Ισπανίας (SGE), στην Ένωση Ιβηροαμερικανικών Υπηρεσιών για τη Γεωλογία και την Εξόρυξη (ASGMI) και στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Γεωλόγων (EFG), που κατέστησαν δυνατή αυτή την έκδοση στα ισπανικά και στα αγγλικά. Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την EIT Raw Materials, η οποία χρηματοδοτεί το Ευρωπαϊκό Έργο ENGIE: Ενθάρρυνση των Κοριτσιών να Σπουδάζουν Γεωεπιστήμες και Μηχανική και τις συντονίστριες του GeoLatinas, Lynsey MacLeary, Sofía Barragán Montilla, Isabella Michelle Sulvarán, Daniela Navarro Pérez και Mónica Alejandra Gómez Correa για την υποστήριξή τους στη μετάφραση του GEAS στα αγγλικά. Επίσης, ευχαριστούμε θερμά τη Δρ Κική Μακρή, υπεύθυνη του ENGIE Project εκ μέρους του Σύλλογου Ελλήνων Γεωλόγων, για τη μετάφραση στα ελληνικά. Πιστεύουμε ότι, μέσω αυτής της κοινότητας, οι ζωές αυτών των δώδεκα πρωτοπόρων της γεωλογίας θα γίνουν γνωστές σε όλο τον κόσμο. Comisión Mujeres y Geología Sociedad Geológica de España

1 Mary Anning | Μεγάλη Βρετανία | Παλαιοντολογία | 1799-1847 2 Florence Bascom | ΗΠΑ | Πετρολογία και Διδασκαλία |1862-1945 3 Inge Lehmann | Δανία | Γεωφυσική| 1888-1993 4 Marguerite Thomas Williams | ΗΠΑ | Ιζηματολογία | 1895-1991 5 Dorothy Hill | Αυστραλία | Παλαιοντολογία | 1907-1997 6 Mary Leakey | ΗΒ | Παλαιοανθρωπολογία | 1913-1996 7 Mareta Nelle West | ΗΠΑ | Πλανητική Γεωλογία | 1915-1998 8 Marie Tharp | ΗΠΑ | Χαρτογράφηση | 1920-2006 9 Carmina Virgili | Ισπανία | Στρωματογραφία και Πολιτική|1927-2014 10 María Fernanda Campa Uranga | Μεξικό | Μηχανική Γεωλογία και Πολιτική | 1940-2019 11 Katia Kraft | Γαλλία | Ηφαιστειολογία και Γεωκίνδυνοι | 1942-1991 12 Kathryn Dwyer Sullivan | ΗΠΑ | Θαλάσσια και Πλανητική Γεωλογία | 1951 Ονοματεπώνυμο | Χώρα | Τομέας Ειδίκευσης | Χρονολογία

Υπάρχουν ιστορίες που δεν βρίσκουμε σε καμία επίσημη ιστορία και που μπορούν να απελευθερωθούν μόνο ακούγοντας προσεκτικά τους ψίθυρους των γυναικών. Rosa Montero

Πρόλογος Η γεωλογία είναι η επιστήμη που μελετά τη Γη, που εξερευνά το εσωτερικό της για να αποκαλύψει τις αλλαγές που έχει βιώσει ο πλανήτης μας στο πέρασμα του χρόνου. Οι άνθρωποι, από τις απαρχές του είδους, αισθάνονται έλξη για τα μυστήρια που κρύβει αυτή η μικρή σφαίρα, αυτή η μπλε κουκκίδα στο διάστημα. Και παρόλο που η περιέργεια και το ταλέντο ξεπερνούν τα εμπόδια των φύλων, η ιστορία έχει παραλείψει χωρίς δισταγμό τις συνεισφορές αξιόλογων γυναικών που όχι μόνο αντιμετώπισαν το άγνωστο αλλά αντιστάθηκαν στα στερεότυπα και τις κοινωνικές συμβάσεις της εποχής τους. Με το GEAS: Γυναίκες που μελέτησαν τη Γη («Mujeres que estudian la Tierra» στα Ισπανικά), θα ταξιδέψουμε στον χρόνο για να δώσουμε φωνές σε 12 γυναίκες γεωλόγους διαφορετικών εποχών, ιστορικών πλαισίων και εθνικοτήτων, αλλά όλες με κάτι κοινό: άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στο επίπεδο της γνώσης μας. Αυτές οι δώδεκα γυναίκες αποτέλεσαν πρόκληση αλλά και κίνητρο για την κοινωνία της εποχής τους, να προχωρήσει στον δύσκολο και απαιτητικό δρόμο της επιστήμης. Θα ξεκινήσουμε το ταξίδι μας με τις κακοτυχίες της Mary Anning κατά την αυγή του 19ου αιώνα. Θα είμαστε μάρτυρες των επαναστατικών προόδων που έγιναν κατά τον 20ό αιώνα και θα τελειώσουμε πετώντας στο διάστημα χέρι-χέρι με την Kathryn Dwyer τον 21ο αιώνα. Είναι μια αδιαμφισβήτητο πως γινόμαστε γεωλόγοι χωρίς την επιρροή αυτών των γυναικών, έχουμε μεγαλώσει χωρίς να γνωρίζουμε τα ονόματά τους και έχουμε αναπτύξει την επιστημονική μας σταδιοδρομία χωρίς αυτά τα γυναικεία πρότυπα. Ήρθε η ώρα να τις φέρουμε στο φως, να ξεσκονίσουμε τα βιβλία της ιστορίας, να γράψουμε τις γραμμές που λείπουν με λεπτομέρειες για τις επιτυχίες, τις πράξεις και τις ανακαλύψεις αυτών των γυναικών.

Τα πεδία ειδίκευσης των 12 γυναικών που επιλέχθηκαν από το GEAS είναι ποικίλα και εκτός από τα επιστημονικά επιτεύγματα τους, παρουσιάζονται σημαντικά χαρακτηριστικά της κάθε προσωπικότητας. Κύριοι χαρακτήρες μας, όπως η La Chata Campa, η Carmina Virgili και η Kathryn Dwyer, ήταν γυναίκες με μεγάλη κοινωνική συνείδηση, αφήνοντας ένα ανεξίτηλο σημάδι στη κοινωνία και την πολική της εποχής τους. Άλλοι, όπως η Florence Bascom ή η Mary Leakey, κατείχαν κυρίαρχο ρόλο στη μετάδοση της γνώσης στις μελλοντικές γενιές και ιδιαίτερα στις γυναίκες. Η Nívola Uyà κατάφερε να αποτυπώσει στις εικονογραφήσεις της, τις ψυχές και την ποικιλομορφία αυτών των κυριών του γεωλογικού σφυριού και της πυξίδας. Οι πρωτοπόρες γυναίκες παρουσιάζονται μπροστά μας, κατά τη διάρκεια της δουλειάς τους, αυθεντικές, γεμάτες αποχρώσεις και περιβάλλονται από πλήθος λεπτομερειών μεταμφιεσμένων σε γήινες, ωκεάνιες και αστρικές πινελιές. Σίγουρα, θα υπάρχουν βετεράνες γυναίκες επιστήμονες που θα διαβάσουν το GEAS και θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους να περιγράφεται σε αυτές τις σελίδες. Όλες τους, γνωστές και ανώνυμες, έκαναν και συνεχίζουν να κάνουν εφικτή την αδιάκοπη πρόοδο των δικαιωμάτων των γυναικών στην επιστήμη. Στους μικρούς αναγνώστες, που κάποια στιγμή θα μεταδώσουν αυτή τη γνώση σε άλλους, προσφέρουμε τη σοφή συμβουλή της Αυστραλής γεωλόγου Dorothy Hill: «Μην περιμένετε να σας προσφέρει ο κόσμος αυτό που πιστεύετε ότι σας αξίζει». Για τους μη ισπανόφωνους αναγνώστες μας, η λέξη GEAS μπορεί να φαίνεται μυστηριώδης ή χωρίς νόημα. Το χρησιμοποιούμε ως σύμβολο για όλες τις γυναίκες που έχουν αφοσιωθεί στη μελέτη της Γης. Προέρχεται από το ελληνικό Γαία, το οποίο στα λατινικά έγινε Gaia και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε Gea στα ισπανικά. Ήταν το όνομα της αρχέγονης θεάς που προσωποποιεί τη Γη στην ελληνική μυθολογία. Επιπλέον, στα ισπανικά, ονομάζουμε έτσι τους επαγγελματίες που είναι αφοσιωμένοι στη γεωλογία με δύο διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το αν είναι άνδρες (geólogos) ή γυναίκες (geólogas). Έτσι, συντομεύοντας το GEólogAS, φτάσαμε στο GEAS . Οι συγγραφείς

Rosa María Mateos βιογραφίες των Florence Bascom, Marguerite Thomas Williams, Dorothy Hill, Mary Leakey, María Fernanda Campa Uranga και Kathryn Dwyer Sullivan. Ana Ruiz Constán βιογραφίες των Mary Anning, Inge Lehmann, Mareta Nelle West, Marie Tharp, Carmina Virgili και Katia Kraft. Μετάφραση του GEAS στα Αγγλικά Lynsey MacLeary συντονίστρια Sofía Barragán Montilla Mary Anning, Florence Bascom, Marie Tharp. Isabella Michelle Sulvarán Marguerite Thomas Williams, Katia Kraft. Daniela Navarro Pérez Mary Leakey, Mareta Nelle West, María Fernanda Campa Uranga, Kathryn Dwyer Sullivan. Mónica Alejandra Gómez Correa Inge Lehmann, Dorothy Hill, Carmina Virgili. Μετάφραση GEAS στα Ελληνικά. Δρ Μακρή Κική

Mary Anning (Μαίρη Άνινγκ) Μια ασυνήθιστη ζωή λαξευμένη σε πέτρα Στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η συλλογή απολιθωμάτων δεν ήταν παρά ένα χόμπι και η παλαιοντολογία δεν υπήρχε ακόμη ως επιστήμη, μια ανύπαντρη γυναίκα, κατώτερης κοινωνικής τάξης χωρίς μόρφωση, συνέλεξε ευρήματα που την τοποθετούσαν σταθερά στο επίκεντρο των συζητήσεων της επιστημονικής αφρόκρεμας. Κατά τη διάρκεια εκείνων των ετών, οι θεμελιώδεις αρχές της γεωλογίας τέθηκαν στην πρόσφατα δημιουργηθείσα Γεωλογική Εταιρεία του Λονδίνου (1807), μια επίλεκτη λέσχη που δεν δέχτηκε ποτέ ως μέλος τη « μητέρα της παλαιοντολογίας », ή οποιαδήποτε άλλη γυναίκα, μέχρι το 1919. ΗMary Anning γεννήθηκε το 1799 στο Lyme Regis, μια παραθαλάσσια πόλη της Αγγλίας κοντά στο Equator που καλυπτόταν από τα νερά μιας τροπικής θάλασσας πριν 200 εκατομμύρια χρόνια. Τα πετρώματα της βραχώδους περιοχής όπου ζούσε η Mary είναι πλούσια σε απολιθώματα της Ιουρασικής εποχής, τα οποία ο πατέρας της συνέλεγε για να συμπληρώσει το οικογενειακό εισόδημα. Ο ξαφνικός θάνατός του, όταν η Mary ήταν μόλις 11 ετών, σήμαινε ότι η οικογένεια έπρεπε να πουλήσει τα σπάνια ευρήματα (όπως αμμωνίτες και βελεμνίτες) για να επιβιώσει. Από τα 10 παιδιά της οικογένειας, μόνο η Mary και ο αδελφός της Joseph επέζησαν από την παιδική τους ηλικία. Η τύχη τους χαμογέλασε όταν ο Joseph βρήκε το κρανίο ενός κροκόδειλου και η Mary μετά από ένα χρόνο συνεχούς αναζήτησης κατάφερε να ανακαλύψει απολιθώματα ενός παράξενου πλάσματος μήκους άνω των 5 μέτρων: του πρώτου Ιχθυόσαυρου. Το θαλάσσιο ερπετό τράβηξε την προσοχή των επιστημονικών κύκλων του Λονδίνου και η φήμη της οικογένειας Anning εξαπλώθηκε. Ωστόσο, τα εισοδήματά τους ήταν ελάχιστα και το επάγγελμά τους επικίνδυνο, καθώς απαιτούσε να περιηγούνται σε σε απότομες πλαγιές με αποτέλεσμα ο Joseph να εγκαταλείψει το επάγγελμα. Το 1820, η Mary ανακάλυψε τον σκελετό ενός νέου θαλάσσιου ερπετού, ενός Πλησιόσαυρου. Ο λαιμός του ήταν εξαιρετικά μακρύς γεγονός που κίνησε το ενδιαφέρον του φυσιοδίφη Georges Cuvier, ο οποίος αρχικά θεώρησε ότι επρόκειτο για παραπλ. Μόλις διευθετήθηκε η διαμάχη και ο Cuvier επαναθεώρησε, το κατάστημα της Mary άρχισε να δέχεται επισκέψεις από διεθνείς γεωλόγους και συλλέκτες. Έμαθε για τα απολιθώματα μόνη της: αντέγραφε επιστημονικά άρθρα, σχεδίαζε εικονογραφήσεις, έμαθε ανατομία ψαριών και σουπιών… Ωστόσο, στην εποχή της απέδωσαν τα ευρήματά της σε θεϊκή χάρη, καθώς σε ηλικία μόλις ενός έτους είχε επιζήσει ως εκ θαύματος από κεραυνό. ΗMary γνώριζε ότι οι « κύριοι της επιστήμης » τη χρησιμοποιούσαν για να κερδίσουν κύρος χωρίς να αναγνωρίζουν τη συνεισφορά της, αλλά αυτό ίσχυε μέχρι το 1828. Τότε ήταν που ανέσκαψε τον πρώτο σκελετό Πτερόσαυρου εκτός Γερμανίας και ο γεωλόγος William Buckland της απέδωσε τα εύσημα της ανακάλυψης. Η Anning πέθανε από καρκίνο σε νεαρή ηλικία, μόλις 47 ετών. Τα ευρήματά της απέδειξαν ότι η Γη κατοικούνταν προγενέστερα από διαφορετικά είδη, αμφισβητώντας τις θεωρίες δημιουργίας και αποτελώντας τα θεμέλια της Θεωρίας της Εξέλιξης που θα διατύπωνε ο Δαρβίνος 50 χρόνια αργότερα. Αν και εργαζόταν χωρίς τη σκέπη επίσημων φορέων ή οργανισμών, το όνομά της καταγράφηκε από ορισμένους από αυτούς. Η εκκλησία του Lyme Regis κατασκεύασε βιτρό προς τιμήν της, «ενθυμώντας την ικανότητά της να προωθεί την Επιστήμη της Γεωλογίας» , και η Γεωλογική Εταιρεία του Λονδίνου δημοσίευσε πανηγυρικό, τον πρώτο αφιερωμένο σε γυναίκα και τον μοναδικό πανηγυρικό προς τιμήν μη μέλους της Εταιρείας. Η ταπεινή Mary Anning κατάφερε να μείνει στην ιστορία. Παράθεση: Ο κόσμος με έχει χρησιμοποιήσει τόσο άσχημα, που φοβάμαι ότι με έχει κάνει να τους υποψιάζομαι όλους. 15

Florence Bascom (Φλόρενς Μπάσκομ) Η γεωλόγος που πρωτοστάτησε Παρά το εύθραυστο εξωτερικό της που έμοιαζε με μούσα του ρομαντισμού, η Florence Bascom ήταν μια μοντέρνα και μοναδική γυναίκα. Μάλιστα, κατέρριψε πλήρως τη γυάλινη είσοδο των αμερικανικών επιστημονικών εταιρειών, ανοίγοντας ένα παράθυρο για όλες εμάς τις γυναίκες γεωλόγους που ακολουθήσαμε. Η Florence ήταν κόρη μίας σουφραζέτας και ενός ξεναγού που γεννήθηκε στην καταπράσινη πόλη Williamstown ( Massachusetts ) στις 14 Ιουλίου 1862. Ως παιδί, η Florence επέδειξε μια αξιοσημείωτη ικανότητα για τη μελέτη και την παρατήρηση και μια έμφυτη περιέργεια για τη φύση. Στα 25 της, ήταν ήδη πτυχιούχος στις τέχνες, τα γράμματα και στις επιστήμες και είχε λάβει μεταπτυχιακό στη Γεωλογία από το Πανεπιστήμιο τουWisconsin. Οι επιτυχίες αυτές επήλθαν στον αντίποδα των πολλών δυσκολιών που αντιμετώπισε, καθώς της απαγορεύτηκε η πρόσβαση στη βιβλιοθήκη και στην παρακολούθηση ορισμένων μαθημάτων καθώς διατίθονταν αποκλειστικά σε άνδρες. Η Florence Bascom ήταν τόσο παθιασμένη με τις επιστήμες της γης που ήθελε να προχωρήσει ακόμη περισσότερο. Το 1893 απέκτησε διδακτορικό στη Γεωλογία από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, όπου η παρακολούθηση των σπουδών της γινόταν πίσω από ένα διαχωριστικό πλαίσιο ώστε να μην αποσπά την προσοχή των αντρών συμφοιτητών της. Η διατριβή της ανέτρεψε τα ευρήματα πολλών προηγούμενων ερευνών καθώς όχι μόνο έθεσε νέες τεχνικές στη μελέτη των πετρωμάτων (πετρογραφία), αλλά αναταξινόμησε μια σειρά πετρωμάτων και ορυκτών. Η διατριβή της Florence ήταν τόσο εξαιρετική που η ίδια επιλέχθηκε ως μέλος της Γεωλογικής Εταιρείας της Αμερικής, γεγονός που την έχρισε ως τη δεύτερη γυναίκα που κατείχε αυτή τη θέση. Ωστόσο, παρέμειναν και άλλα εμπόδια που έπρεπε να καταρρίψει. Η αξιοσημείωτη πρόοδος της στους τομείς της κρυσταλλογραφίας, της ορυκτολογίας και της πετρογραφίας τραβούν την προσοχή του Γεωλογικού Ινστιτούτου των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS) που για πρώτη φορά στην ιστορία του, υπέγραψαν συμβόλαιο με μια γυναίκα. Η δεσποινίς Bascom “ σήκωσε τις φούστες της ” για να μελετήσει τις προεξοχές των Απαλαχίων, τις ακτές του Ατλαντικού της Βόρειας Αμερικής και τα ενδιαφέροντα υδροθερμικά κοιτάσματα του Yellowstone, συμμετέχοντας σε κορυφαίες ερευνητικές ομάδες της εποχής της. Το επιστημονικό της έργο ήταν τέτοιο που η έκδοση του American Men of Science την θεώρησε ως γεωλόγο “ τεσσάρων αστέρων ” το 1906. Η σημαντικότερη κληρονομιά της Florence ήταν η αποφασιστικότητά της να εκπαιδεύσει μελλοντικές γυναίκες γεωλόγους εμφυτεύοντας τους πρώτους σπόρους μιας λαμπρής γενιάς γυναικών. Το όνομά της Florence Bascom αποτυπώθηκε για τις επόμενες γενεές, σε έναν όμορφο κρατήρα της Αφροδίτης, σε έναν αστεροειδή που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το Ηλιακό Σύστημα και μέσα στα κρύα νερά μιας παγετώδους λίμνης στο Wisconsin. Η γοητεία οποιασδήποτε αναζήτησης της αλήθειας δεν βρίσκεται στην επίτευξη … αλλά στην επιδίωξη. 16

Inge Lehmann(Ίνγκε Λέμαν) Το λάκτισμα της στερεάς καρδιάς της Γης Η εφεύρεση του σύγχρονου σεισμογράφου το 1880 είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση, σαν ένα σπίτι από τραπουλόχαρτα, προγενέστερων θεωριών για το εσωτερικό της Γης. Την ίδια δεκαετία, όταν η επιστήμη ήταν ακόμα μία εχθρική περιοχή για τις γυναίκες, γεννήθηκε μια επιστήμονας που θα έλυνε το τελευταίο μεγάλο μυστήριο: τη δομή του πυρήνα της Γης. Το 1888, μια επιφανής οικογένεια της Copenhagen καλωσόρισε (χωρίς να το ξέρει) το πιο επιφανές μέλος της: την Inge Lehmann. Το κορίτσι αυτό μορφώθηκε στο περιβάλλον ίσων ευκαίρων ενός μικτού και προοδευτικού σχολείου. Αυτό το ιδιαίτερο για την εποχή περιβάλλον, ώθησε την Inge να αναπτύξει το μέγιστο των δυνατοτήτων της και να την προετοιμάσει για όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια της ζωής της. Σπούδασε μαθηματικά στα πανεπιστήμια της Copenhagen και του Cambridge. Μετά την αποφοίτησή της, άρχισε να εργάζεται σε ασφαλιστικό γραφείο μέχρι που το 1925, προσλήφθηκε στα έργα κατασκευής των πρώτων σεισμολογικών παρατηρητήριων στη Δανία και τη Γροιλανδία. Με αυτόν τον τυχαίο τρόπο, ειδικεύτηκε στη σεισμολογία σε μια χώρα που ήταν πρακτικά ασεισμική αλλά, όπως θα μάθαινε αργότερα, σε μία ιδανική τοποθεσία για την καταγραφή σεισμών σε γεωλογικά ενεργές και απομακρυσμένες περιοχές της Γης, όπως ο Νότιος Ειρηνικός. Το 1927 θήτευσε σε ερευνητικά κέντρα στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και το Βέλγιο, γεγονός που την έφερε σε επαφή με ειδικούς της εποχής όπως ο Beno Gutenberg. Μετά την ευρωπαϊκή περιήγηση της, η Inge διορίστηκε ως η πρώτη Επικεφαλής του Τμήματος Σεισμολογίας του Βασιλικού Γεωδαιτικού Ινστιτούτου της Δανίας. Ήταν υπεύθυνη για τη συντήρηση και επισκευή του εξοπλισμού, την ερμηνεία σεισμογραφημάτων και τη δημοσίευση δελτίων δεδομένων. Εργαζόταν πρακτικά μόνη της, γεγονός που της έδωσε μια ασυναγώνιστη γνώση των καμπυλών των σεισμικών κυμάτων που διαπερνούσαν τη Γη. Η επιστημονική εργασία δεν ήταν μέρος της δουλειά της Inge, ωστόσο προκάλεσε το ενδιαφέρον της το γεγονός πως τα κύματα P δεν συμπεριφέρονταν με τρόπο που να συνάδει με την προηγουμένως γνωστή δομή της Γης. Άρχισε να υποψιάζεται ότι κάτι άλλο κρυβόταν στον υγρό πυρήνα της Γης καθώς παρατηρούσε τις διαφορετικές καμπύλες ταχύτητας που εμφάνιζαν τα κύματα που κατάφερναν να περάσουν μέσα από τον πυρήνα. Το 1929, ένας μεγάλος σεισμός στη Νέα Ζηλανδία της έδωσε το κλειδί για το πρόβλημα. Μετά από χρόνια επίπονης ανάλυσης, το 1936 δημοσίευσε την εργασία της οποίας ο σύντομος τίτλος (P’) δεν έδινε καμία ένδειξη για την επανάσταση που θα προκαλούσε. Σε αυτό, η Inge περιέγραψε μια νέα σεισμική ασυνέχεια στη δομή της Γης, ένα νέο όριο που χωρίζει τον καλά μελετημένο υγρό εξωτερικό πυρήνα από τον άγνωστο στερεό εσωτερικό πυρήνα. Μετά από αυτό το μεγάλο επίτευγμα, η Inge συνέχισε την έρευνά της και έγινε μία από τις κορυφαίες ερευνήτριες του μανδύα της Γης, στον κόσμο. Διεθνώς σεβαστή, αποσύρθηκε από τη θέση της στο αστεροσκοπείο το 1953 και ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο για να βοηθήσει όπου ήταν απαραίτητο. Ήταν η πρώτη γυναίκα που έλαβε το μετάλλιο William Bowie, το υψηλότερο βραβείο στη γεωφυσική, επειδή ήταν « η κυρίαρχη μιας σκοτεινής τέχνης για την οποία ένας υπολογιστής δεν μπορεί ποτέ να την αντικαταστήσει ». Αυτή η έκφραση αντικατόπτριζε την επίπονη ανάλυση και τα υποτυπώδη μέσα με τα οποία η Inge απάντησε στα μεγάλα επιστημονικά ερωτήματα μιας προ-ψηφιακής εποχής. Πέθανε το 1993, σε ηλικία 104 ετών, στην ασεισμική Δανία. Ποτέ δεν παρατήρησα καμία διαφορά μεταξύ της διανόησης αγοριών και κοριτσιών, κάτι που με απογοήτευσε όταν συνειδητοποίησα ότι αυτή δεν ήταν η γενική στάση. 19

Marguerite Thomas Williams (Μαργκερίτ Τόμας Γουίλιαμς) Είχε ένα όνειρο Οι όχθες του ποταμού Anacostia ήταν ένας τόπος στον οποίο εγκαταστάθηκαν πολυάριθμες αυτόχθονες φυλές της Βόρειας Αμερικής. Ο ποταμός διασχίζει αργά την πόλη της Washington πριν καταλήξει τελικά στον ποταμό Potomac, αποθέτοντας μεγάλο φορτίο ιζημάτων. Η ποτάμια δυναμική της λεκάνης απορροής της Anacostia ήταν το θέμα της διδακτορικής διατριβής μιας πολύ μοναδικής γυναίκας, της Marguerite Thomas Williams, της πρώτης Αφροαμερικανής που έλαβε διδακτορικό στη γεωλογία. Ήταν το έτος 1942, στα μέσα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τα δικαιώματα του αφροαμερικανικού πληθυσμού δεν είχαν ακόμη αναγνωριστεί. Ποιος να το ήξερε ότι, 13 χρόνια αργότερα, μια άλλη μαύρη γυναίκα, η Rosa Parks, θα αρνιόταν να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό άνδρα και θα άναβε τη φωτιά του μεγάλου κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών. Η Marguerite Thomas Williams γεννήθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων, 1895, στην Washington, κόρη του Henry και της ClaraThomas, ήταν η μικρότερη από μια μεγάλη οικογένεια έξι παιδιών. Γράφτηκε στο Normal School for Colored Girls και αποφοίτησε το 1916, εξασφαλίζοντας στον εαυτό της μια υποτροφία για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο Howard. Αλλά τα ενδιαφέροντά της ήταν πέρα από τα παράθυρα της τάξης της. Το μυαλό της πετούσε σε ποτάμια, βουνά, λίμνες και δάση γιατί το αληθινό πάθος της νεαρής Marguerite ήταν η φύση. Εργάστηκε ως δασκάλα δημοτικού ενώ ξεκίνησε σπουδές Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Howard, όπου έλαβε το πτυχίο της το 1923. Ο αφροαμερικανός καθηγητής και βιολόγος Ernest Everett είχε καθοριστικό ρόλο στην καριέρα της, καθώς αποφάσισε να καθοδηγήσει επιστημονικά δύο έγχρωμες γυναίκες: της Roger Arliner (πρώτη Αφροαμερικανίδα που πήρε διδακτορικό στη ζωολογία) και της Marguerite Thomas. Ο Everett αναγνώρισε στη Marguerite την έφεση στην επιστήμη, τις δεξιότητες κριτικής σκέψης, την επιστημονική σκέψη και τα ακαδημαϊκά προσόντα. Εξαιτίας αυτών η Marguerite διορίστηκε σε μόνιμη θέση στο Miner Teachers College, όπου φοιτούσαν οι έγχρωμοι δάσκαλοι. Χρόνια αργότερα, το κολέγιο θα γινόταν μέρος του Πανεπιστημίου της Columbia, όπου για μια δεκαετία η Marguerite υπηρέτησε ως Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας, διδάσκοντας νέους φοιτητές που όμως ήταν διαχωρισμένοι λόγω του χρώματος του δέρματός τους. Στη διατριβή της για τον ποταμό Anacostia, η Marguerite κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα όπως η αποψίλωση των δασών, η αστικοποίηση και η γεωργία συνέβαλαν σημαντικά στη μολυσματικότητα του και αντικατοπτρίστηκαν στις τραγικές πλημμύρες που παρατηρήθηκαν στον Anacostia. Δεν ήταν μόνο μια οραματίστρια σχετικά με τη σημασία της ανθρώπινης δραστηριότητας ως γεωμορφολογικού παράγοντα, αλλά αφύπνισε έναν νέο τρόπο κατανόησης των γεωλογικών διεργασιών. Εξήντα χρόνια μετά από τη διατριβή της, κατά τον 21ο αιώνα, η επιστημονική κοινότητα είχε τελικά το κίνητρο να προτείνει μια νέα γεωλογική περίοδο: το Ανθρωπόκαινο, την εποχή των ανθρώπων. Ενώ σπουδαίοι ορειβάτες έφτασαν στην κορυφή των ψηλότερων κορυφών του κόσμου, όπως το Έβερεστ, με προσπάθεια και επιμονή, μια έγχρωμη γυναίκα σκαρφάλωσε σε μια ακόμη πιο σκληρή κορυφή, για να σπάσει τις προκαταλήψεις, την ανισότητα και τον ρατσισμό. Όντας έγχρωμη, γυναίκα και γεωλόγος είχε μεγάλη τόλμη σε εκείνους τους μεταπολεμικούς χρόνους. 20

Dorothy Hill (Ντόροθι Χιλ) Ο Αμαζόνιος των Θαλασσών των Κοραλλιών Υπάρχουν ελάχιστοι γεωλόγοι στην ιστορία της επιστήμης που έχουν λάβει τόσες διακρίσεις και αφιερώματα όπως η Αυστραλιανή Dorothy Hill, η οποία αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως αυθεντία στην παλαιοντολογία. Η έρευνά της επικεντρώθηκε στα απολιθώματα μικρών ασπόνδυλων που ζουν σε μεγάλες αποικίες σε τροπικές και υποτροπικές θάλασσες, αντιπροσωπεύοντας σήμερα ένα από τα πιο απειλούμενα οικοσυστήματα στη Γη: τα κοράλλια. Η Dorothy Hill γεννήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1907 στο Brisbane, μια κοσμοπολίτικη πόλη που βρέχεται από τα καθαρά νερά της Θάλασσας των Κοραλλιών. Ήταν το τρίτο από τα επτά παιδιά και μεγάλωσε σε μια οικογένεια χωρίς κάποια σχέση με την επιστήμη. Σύμφωνα με οικογενειακές αναμνήσεις, η Dorothy είχε οξύ πνεύμα και άρχισε να διαπρέπει στις σπουδές της από μικρή ηλικία. Η σχολική της ζωή μπορεί να συνοψιστεί σε μια σειρά από υποτροφίες και επιτεύγματα που της επέτρεψαν να εισέλθει (σε ηλικία 17 ετών) στη Σχολή Επιστημών του Πανεπιστημίου του Queensland. Εκεί, η αρχική της κλίση στη χημεία πήρε μια άλλη στροφή. Χάρη στην επιρροή του καθηγητή HC Richards, ενός ενθουσιώδους γεωλόγου που έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους φοιτητές τους, η Dorothy έλαβε πτυχίο γεωλογίας το 1928. Και το έκανε με τον καλλίτερο τρόπο: λαμβάνοντας το χρυσό μετάλλιο εξαιρετικής διάκρισης. Η νεαρή Hill διέπρεψε όχι μόνο στις σπουδές της, αλλά και στον αθλητισμό. Έκανε στίβο, κολύμπι, κωπηλασία και διακρίθηκε στη γυναικεία ομάδα χόκεϋ του πανεπιστημίου. Αλλά αν υπάρχει μια συμβολική εικόνα της Dorothy Hill, είναι αυτή μιας ιππέα, αφού μεγάλο μέρος της δουλειάς της στην ύπαιθρο έγινε με άλογο. Η αγάπη της για την ιππασία αποτέλεσε την αφορμή να αναλάβει την πρώτη της έρευνά, όπου ιππεύοντας αναζήτησε αποθέσεις απολιθωμένων κοραλλιών στη Δυτική Αυστραλία. Η Dorothy Hill το 1931 έλαβε υποτροφία για εκπόνηση διδακτορικού από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ στην Αγγλία. Η νεαρή Αυστραλή βρήκε έτσι τον δρόμο να γνωρίσει τους μεγάλους Βρετανούς παλαιοντολόγους της εποχής. Ειδικεύτηκε στην παλαιοντολογία των θαλάσσιων ασπόνδυλων και υιοθέτησε μια αυστηρή προσέγγιση στο επιστημονικό της έργο που εφάρμοσε για το υπόλοιπο της ζωής της. Την ίδια εποχή οι περιπετειώδης επιτυχίες της Dorothy συνεχίστηκαν και στην πράσινη αγγλική ύπαιθρο: απέκτησε άδεια να πετάει ελαφρά αεροσκάφη και ως δεινός οδηγός συμμετείχε σε αγώνες αυτοκινήτων. Παρέμεινε στην Αγγλία μέχρι το 1937, δεχόμενη την προτροπή του αγαπημένου της καθηγητή, Dr Richards, να επιστρέψει στο πανεπιστήμιο της πατρίδας της. Πίσω στην Αυστραλία, ξεκίνησε μια απαράμιλλη επιστημονική καριέρα, όχι μόνο ως ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Queensland αλλά και ως σύμβουλος της βιομηχανίας πετρελαίου, εφαρμόζοντας τις εξειδικευμένες γνώσεις της στη στρωματογραφία. Η πλούσια καριέρα της διακόπηκε μόνο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Dorothy εντάχθηκε στην Αυστραλιανή Ναυτική Υπηρεσία για να ηγηθεί μιας ομάδας αποκρυπτογράφησης και κωδικοποίησης μηνυμάτων. Και πάλι, η ατρόμητη Hill. Αυτή η μεγάλη Αμαζόνα της γεωλογίας άφησε μια τεράστια κληρονομιά από επιστημονικές εργασίες και δημοσιεύσεις, καθώς και ένα πλήθος πρωτιών: ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια σε αυστραλιανό πανεπιστήμιο (1959) και η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Αυστραλιανής Ακαδημίας Επιστημών (1970) . Πέθανε στο Brisbane στις 23 Απριλίου 1997. Δεν πρέπει να περιμένουμε από τον κόσμο να μας δώσει αυτό που πιστεύουμε ότι αξίζουμε. 23

Mary Leakey (Μαίρη Λίκι) Περὶ μεγέθους ἡλίου: εὖρος ποδὸς ἀνθρωπείου, Ηράκλειτος Το 1871, ο Charles Darwin προφητικά έγραψε: είναι πολύ πιθανό οι πρόγονοι μας να ζούσαν στην αφρικανική ήπειρο . Σήμερα, γνωρίζουμε ότι τα πεδινά της περιοχής Afar, στην έρημο της Ανατολικής Αφρικής, ήταν το λίκνο μας. Έχουμε ακόμα τα άτομα θείου από τα ηφαίστεια του East African Rift και τα μόρια του νερού από τον Γαλάζιο Νείλο στο σώμα μας. Τα πρώτα σημάδια αυτού του αφρικανικού παρελθόντος αποκαλύφθηκαν από μια παλαιοανθρωπολόγο ονόματι Mary Leakey, έναν αιώνα μετά τη δημοσίευση του On the Origin of Species (Η Καταγωγή των Ειδών). Η Mary Leakey γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 6 Φεβρουαρίου 1913, σε μια νομαδική και κοσμοπολίτικη οικογένεια. Ο πατέρας της ήταν ένας γνωστός ζωγράφος ακουαρέλας που ταξίδευε συνεχώς σε όλο τον κόσμο αναζητώντας τοπία. Η ίδια η Mary ήταν έντεκα ετών όταν επισκέφτηκε το περίφημο σπήλαιο Cro-Magnon, το οποίο της προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον για την ανθρωπολογία και την προϊστορία. Η Mary μετά τον θάνατο του πατέρα της το 1926, επέστρεψε στο Λονδίνο για να λάβει τυπική εκπαίδευση που, αναπόφευκτα, ήταν μια ηχηρή αποτυχία. Αυτή η γυναίκα, που στα βαθιά της γεράματα είχε συγκεντρώσει εννέα honoris causa διδακτορικά, δεν είχε σχεδόν καθόλου ακαδημαϊκή κατάρτιση. ΗMary Leakey, παρακολούθησε μόνο μερικά μαθήματα γεωλογίας και αρχαιολογίας που ωστόσο, της επέτρεψαν να λάβει μέρος στις σημαντικότερες επιστημονικές αποστολές της εποχής της. Η Mary κληρονόμησε από τον πατέρα της το ταλέντο να σχεδιάζει, γεγονός που της έδωσε ευκαιρίες στην εικονογράφηση. Μία άλλη γυναίκα, η Dr Gertrude Caton ζήτησε από τη Mary να εικονογραφήσει ένα από τα έργα της σε μια απολιθωματοφόρα περιοχή στη βόρεια Αίγυπτο, όπου τελικά η φαντασία της νεαρής Mary αιχμαλωτίστηκε από την αδάμαστη ήπειρο της Αφρικής. Εκεί γνώρισε και τον μεγάλο της έρωτα, τον Louis Leakey, γιο ιεραπόστολων εγκατεστημένων στην Κένυα που ήδη ξεχώριζε για το παλαιοντολογικό του έργο. Παντρεύτηκαν το 1936, και ως ζευγάρι έγραψαν τις πιο λαμπρές σελίδες στην επιστήμης της ανθρώπινης εξέλιξης. Το πρωί της 17ης Ιουλίου 1959, στο φαράγγι Olduvai (Τανζανία), η Mary αναγνώρισε τα υπέροχα υπολείμματα ενός απολιθώματος ανθρώπου ανάμεσα στα ιζήματα. Αυτό το αγόρι, πολύ επιδέξιο στην κατασκευή εργαλείων, είχε ηλικία 1,75 εκατομμυρίων ετών. Ηπανηγυρική αποκάλυψη του Homo habilis επέφερε αλλαγές στη θεώρηση του ρόλου των δύο φύλων. Ενώ η Mary παρέμενε επικεφαλής στο χώρο της ανασκαφής, εργαζόμενη πάντα διακριτικά και με συνέπεια , ο Louis ταξίδευε ανά τον κόσμο, ως διάττοντας αστέρας της επιστήμης. Έτσι, οι Leakeys κατάφεραν να πείσουν τη National Geographic Society οι ανασκαφές στην Αφρική να γίνουν υπό την αιγίδα της. Το 1972, μετά τον θάνατο του Louis, η Mary ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη της έρευνας. Αυτή η εποχή ήταν αξιοσημείωτη για την τεράστια επιστημονική παραγωγή της και το ενδιαφέρον της για την εκπαίδευση τοπικών ειδικών και για τη θέσπιση των θεμελίων μιας μεθοδολογίας επιτόπιας εργασίας που ακολούθησαν οι επόμενες γενιές. ΗMary σε προχωρημένη ηλικία (1978) έφτασε στη μεγαλύτερη ανακάλυψη της καριέρας της: τα πρώτα ανθρώπινα βήματα, το ίχνος του περίεργου πιθήκου που κατέβηκε από τα δέντρα για να περπατήσει όρθια στη Γη. Τα ίχνη του Laetoli αποτυπώθηκαν στην ηφαιστειακή τέφρα του Ngorongoro (Τανζανία). Ο Australopithecus afarensis , ο μακρινός πρόγονός μας, έκανε τη Mary Leakey έναν παγκόσμιο θρύλο. Οι στάχτες της Mary Leakey κείτονται στρωμένες στην πύρινη γη του Olduvai, στο νανούρισμα των προγόνων μας. 24

Mareta Nelle West (Μαρέτα Νελ Γουέστ) Το φεγγάρι στα πόδια μας Πόσες φορές έχει χρησιμοποιηθεί η φράση « Θα σου χαρίσω το φεγγάρι »; Η Mareta West δεν μας χάρισε ακριβώς τον επίγειο δορυφόρο, αλλά τον μελέτησε και επέλεξε την τοποθεσία στην οποία πάτησε ο πρώτος αστροναύτης το 1969. Αναμφίβολα, το έργο της ήταν ένα μικρό βήμα για τους γεωλόγους, αλλά ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα. Η ιστορία της ξεκίνησε 57 χρόνια νωρίτερα, στην πολιτεία της Oklahoma (ΗΠΑ), όπου γεννήθηκε το 1915 σε μια οικογένεια Αμερικανών πρωτοπόρων. Αρκετές δεκαετίες νωρίτερα, οπαππούς και η γιαγιά της είχαν μεταναστεύσει δυτικά για να εγκατασταθούν στην ινδική επικράτεια, στα πλαίσια του επαναπληθυσμού των εδαφών της πολιτείας μετά τον εκτοπισμό των Αμερικανών ιθαγενών. ΗMareta μεγάλωσε στην Tulsa και στην Oklahoma όπου σε ηλικία 22 ετών, έλαβε το πτυχίο στη γεωλογία από το Πανεπιστήμιο της Oklahoma, όντας μέλος της γυναικείας αδελφότητας Kappa Kappa Gamma. Ήταν πρωτοπόρος, όχι μόνο λόγω της οικογενειακής της, αλλά και λόγω της προσωπικής της σταδιοδρομίας. Στις αρχές της καριέρας της, τη δεκαετία του 1940, η Mareta εργάστηκε για περισσότερο από μια δεκαετία ως γεωλόγος πετρελαίου στην ακμάζουσα βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ήταν η πρώτη σύμβουλος γεωλόγος της Oklahoma και η πρώτη γεωλόγος που προσλήφθηκε από το Γεωλογικό Ινστιτούτο των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS) στην Αριζόνα το 1964. Δύο χρόνιανωρίτερα, εν μέσωτουΨυχρούΠολέμου οΠρόεδρος JohnF. Kennedy είχε εκφωνήσει την ομιλία τουπουαποτέλεσε το έναυσμα της αμερικανικής κούρσας προς τη Σελήνη, της οποίας το έδαφος και η γεωλογία εξακολουθούσαν να είναι άγνωστα. Η πρόκληση που έθεταν οι ΗΠΑ στην ΕΣΣΔ, η οποία μέχρι τότε είχε επιδείξει τη διαστημική υπεροχή της, θα έκανε τη Mareta West την πρώτη αστρογεωλόγο. Ήταν η μόνη γυναίκα στην ομάδα πειραματικής γεωλογίας της NASA που προετοίμασε την πρώτη επανδρωμένη προσγείωση στη Σελήνη: την αποστολή Apollo 11. Συμμετείχε στην ανάπτυξη χαρτών που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπαίδευση αστροναυτών και ήταν υπεύθυνη για τη χαρτογράφηση και τη σήμανση του καταλληλότερου σημείου προσεδάφισης του Eagle (νότια της Θάλασσας της Ηρεμίας), με το οποίο επρόκειτο να ταξιδέψουν οι Armstrong και Aldrin τον Ιούλιο του 1969. Η Mareta υπερασπίστηκε ολόψυχα τη διαστημική έρευνα ως έναν τρόπο « αποκρυπτογράφησης μεγάλου μέρους αυτού που παραμένει άγνωστο για τον πλανήτη μας ». Μετά την επιστροφή του Apollo 11, αφοσιώθηκε στη μελέτη των δειγμάτων πετρωμάτων και φωτογραφιών που συνέλεξαν οι αστροναύτες. Μέχρι τη συνταξιοδότησή της συμμετείχε στην αξιολόγηση και την επιλογή των τόπων προσεδάφισης των επόμενων αποστολών στη Σελήνη και τον Άρη. Πέθανε το 1998, σχεδόν 30 χρόνια μετά από τη μεγάλη επιστημονική και τεχνολογική ανακάλυψη. Μετά τον θάνατό της, οι στάχτες της ταξίδεψαν στο διάστημα, σε εκείνο τον τόπο που ονειρευόταν τόσο πολύ. Η μελέτη της γεωλογίας δίνει μια εξαιρετική προοπτική και βοηθά να κατανοήσουμε ότι μια ζωή είναι μόνο μια στιγμή στην ιστορία του πλανήτη μας. 27

RkJQdWJsaXNoZXIy MTcxMDUyNQ==